Trump la suite devient Trump à volonté. L’Europe doit se préparer rapidement au risque d’une Amérique imprévisible. Mais à court terme, Biden reste le seul espoir européen dans ses jours d’inquiétude.
Er waart een spook door Europa. Van Kiev over Davos tot in Brussel, van Parijs tot Berlijn: overal spookt Donald Trump. Overal leeft de angst voor president Trump 2.0. Die angst is zowel voorbarig als gefundeerd. Voorbarig omdat Trump nog lang niet herkozen is, gefundeerd omdat Trump slechts symbool staat voor de diepere realiteit van een onberekenbaar en onbestuurbaar Amerika.
De race naar het Witte Huis moet nog beginnen. Trump kan nog altijd als een misdadiger veroordeeld worden. De kandidaat-vicepresidenten zijn nog niet bekend. De gezondheid van presidentskandidaten op leeftijd kan opspelen. Het Midden-Oosten kan ontploffen. En zo verder: nog maanden van campagne en verrassingen wachten ons. Maar de vaststelling is confronterend en choquerend. De vuilbekkende en liegende narcist die als de vleesgeworden chaos regeerde, maakt een grote kans opnieuw president te worden. Wat in 2016 een buitenissige gok was, zou in 2024 een bewuste keuze zijn van de burgers in het machtigste land ter wereld.
Je moet geen risico-analist zijn om te speculeren over de politieke agenda van een nieuwe president Trump. In een zin: dezelfde als de vorige keer, maar extremer. Trump 1.0 dumpte de globalisering voor een handelsoorlog met China. Deze keer zou hij tot 10% importheffingen willen opleggen op alle invoer in de VS, voorwaar het nefaste protectionisme waarmee de VS begin jaren 1930 internationaal depressie ontketende. Draconische anti-immigratiemaatregelen staan ook op het menu, een hoge muur en massale uitwijzingen inbegrepen. Op economisch vlak wordt het ‘drill, baby drill’ voor goedkope gas en olie in plaats van groene klimaatindustrie, met nog eens belastingverlagingen erbij. Amerika als deficitkoning in ruil voor groei, banen en koopkracht.
Trump de sequel wordt dus Trump à volonté. Alleen deze keer niet constant geïmproviseerd maar minutieus voorbereid door een plejade Trump-getrouwe beleidsinstituten. Deze keer niet afhankelijk van een wisselende kliek vertrouwelingen maar uitgerold door een leger voorgetrainde ‘Make America Great Again’ bureaucraten die collectief zullen doen wat Trump 1.0 niet vermocht: de ‘deep state’ zuiveren. Een georganiseerde mix van nationalisme en autoritarisme terwijl de toxische persona van Trump vrijuit de media-aandacht capteert.
Aldus de verwachtingen en de voorspellingen die een zaak gemakshalve vergeten: zal een herkozen president Trump überhaupt kunnen buigen op een meerderheid in het Amerikaanse congres? De man die in zijn eerste ambtstermijn al tweemaal een afzettingsprocedure moest ondergaan, zal van de democraten niets anders dan verzet krijgen. Zijn eigen partij was in 2016 vooral klassiek en betrouwbaar republikeins maar is nu een afgeleide van de Trump-manie, een radicaal kabaal dat zelfs met zichzelf in de clinch ligt. Tel daarbij de aardschok en de generatieswitch die door de Democratische Partij zal gaan als president Biden verliest en je beseft: Trump 2.0 betekent nog meer disfunctionaliteit in Washington en polarisatie in de Amerikaanse samenleving.
President Trump zou zijn demonen moeten botvieren waar hij de meeste armslag heeft: in het buitenlands beleid. Herinner u het theater van Trump met de Noord-Koreaanse dictator en verplaats die mengeling van ego-manie en roekeloosheid naar Oekraïne, het Midden-Oosten of Taiwan. Daar zit de angst bij Europese bondgenoten, en de hoop bij onze vijanden. De voormalige Duitse bondskanselier Merkel verklaarde al in 2018 dat Europa niet langer kan rekenen op de VS en zijn lot in eigen handen moet nemen. Alleen heeft ze daar achteraf weinig aan gedaan. Ondertussen regeert de laatste president van de naoorlogse Amerikaanse multilaterale consensus. In Europa is het harken voor onszelf en bidden voor Biden.
Verschenen als column in Trends van 24.01.2024